Türkiye ekonomisi, yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 3,5 ile beklentiler üzerinde büyüdü.
Yılın üçüncü çeyreğine ilişkin büyüme verisi yüzde 3,9’dan 4’e, ikinci çeyrek büyümesi yüzde 7,7’den 7,8’e ve ilk çeyrek büyümesi yüzde 7,5’ten 7,6’ya revize edildi.
Finans ve sigorta faaliyetleri öncülüğünde büyüme
Beklentileri geride bırakan büyümeye en önemli katkı yüzde 21,8’le finans ve sigorta faaliyetlerinden geldi.
Dördüncü çeyrekte büyümeye hizmet faaliyetleri yüzde 11,7’lik katkı sağlarken, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,3 ve sanayi yüzde 3,3 destek verdi.
Hanehalkı nihai tüketim harcamaları 2022’nin dördüncü çeyreğinde yüzde 16,1, yılın tamamında ise 19,7 artarken, hanehalkı tüketim harcamalarının GSYH içindeki payı yüzde 57,5 oldu.
2023 büyüme beklentilerine deprem etkisi
2023 yılında ise büyüme verilerinin 6 Şubat’ta gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle daha önceki tahminlerin altına gerileyeceği bekleniyor.
“Büyüme trendine ilişkin göstergeler güçlenmeye işaret etti”
AA Finans Analisti ve Ekonomist Haluk Bürümcekçi, büyümedeki son görünüm ele alındığında ilk sinyallerin milli gelir büyümesinin deprem öncesi iç talep kaynaklı olarak güçlendiğine işaret ettiğini ancak, depremin ilk çeyrekte ekonomik aktiviteye yansımasını netleştirmek açısından öncü göstergeleri bir süre daha takip etmenin gerekli olacağını bildirdi.
2014’ten bu yana en yüksek büyüklük”
Geçen yıl milli gelir toplamının dolar karşılığının 905,5 milyar dolar ile 2014’ten bu yana en yüksek büyüklüğe işaret ettiğini ifade eden Bürümcekçi, değerlendirmesinde bulundu.
Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, 2022’nin son çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 3,5 artarken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,9 artış göstererek büyüme eğiliminin güçlendiğine işaret etti.
“Makine-teçhizat yatırımları böylece son 13 çeyrektir üst üste yükseldi”
Bürümcekçi, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ayrıntılarına bakıldığında yatırımların makine-teçhizat ayağında yükselmeye devam ettiğini belirterek, şu ifadelere yer verdi:
İnşaat yatırımlarının da daralma serisini sona erdirdiği görülüyor. Bilindiği gibi, yeni GSYH serisinde yatırımların özel ve kamu ayrımı açıklanmıyor. Buna karşılık inşaat ve makine-teçhizat ayrımı açıklanıyor. Söz konusu çeyrekte inşaat yatırımlarında yüzde 0,3 artış ile önceki beş çeyrekte görülen daralma eğilimi sona ererken, makine-teçhizat yatırımlarının ise yüzde 2,3 ile yavaşlama gösterse de artış eğilimini koruduğu görülüyor. Özel yatırımların göstergesi olan makine-teçhizat yatırımları böylece son 13 çeyrektir üst üste yükseliş göstermiş durumda.
Riskler deprem sonrası aşağı yönde ağır bastı
Bürümcekçi, bu yıl için yüzde 3 düzeyinde olan büyüme tahmini üzerindeki risklerin deprem sonrası aşağı yönde ağır bastığını belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Milli gelir içindeki payı yüzde 9,3 olan deprem bölgesinin başta imalat sanayi olmak üzere tüm sektörlere olan katkısının şubattan itibaren ne ölçüde ve ne süre azalacağı bu yıl büyümede öngörülen yavaşlamanın boyutu açısından belirleyici olacaktır. Marmara depreminin etkileri üzerinden yapılan çalışmalar milli gelirin maksimum 1 puan civarı aşağı yönde etkilenebileceği yönündedir.
Ocak ayı verilerinde gözlenen ekonomik aktivite hızlanmasının yerini ılımlı bir yavaşlamaya bırakması söz konusu olabilecek ancak diğer bölgelerde buradaki kayıpların telafi edilmesine yönelik görülebilecek üretim artışları ile sonraki çeyreklerde daha yüksek büyüme oranları görülebilecektir. Bu doğrultuda, 2023 yılı için yüzde 3 düzeyinde olan büyüme tahminimiz üzerinde risklerin şu aşamada aşağı yönlü olduğu söylenebilir.
“Maalesef yaşanan deprem büyüme hızını ilk çeyrekte aşağı çekecektir”
Piri Reis Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu, büyümenin lokomotifinin son yıllarda olduğu gibi iç taleple olmaya devam ettiğini belirten Aslanoğlu, büyümeye yüzde 10,3 yukarı yönlü katkı vermiş olduğunu bildirdi.
Aslanoğlu, çeyreklik büyümenin yüzde 3,5, tüketim büyümesinin yüzde 16,1 olduğunu kaydederek şu bilgileri aktardı:
Yıllık büyüme de yüzde 5,6, tüketim büyümesi yüzde 19,7 olarak gerçekleşti. Çeyreklik bazda hafif artış olsa bile yıllık bazda yatırımlarda gerileme izliyoruz. Dış talebin büyümeye verdiği katkı negatife döndü.
“Dış açık verileri arttı”
Son çeyrekte ihracatın yüzde 3,3 düşerken, ithalatın yüzde 10,2 arttığına dikkati çeken Aslanoğlu, bu gelişmenin artan dış açık verilerinde de görüldüğünü ifade etti.
Aslanoğlu, geçen yılın ikinci yarısında büyüme hızında yarı yarıya yavaşlama gerçekleştiğini belirterek, şunları ifade etti:
Öncü göstergeler ocak ayında büyümenin tekrar toparlandığına işaret ediyordu. Özellikle ücret artışları ve EYT etkisini görmeye başlamıştık. Maalesef yaşanan deprem büyüme hızını ilk çeyrekte aşağı çekecektir. 2022 yılında işgücünün toplam gelirden aldığı payın yüzde 30,1’den yüzde 26,5 seviyesine gerilemesi gelir dağılımında bozulmanın arttığına işaret ediyor.
Bir yanıt bırakın